Έχοντας υπόψη το πρότυπο ποιότητας που προτείνει η ΝΑΟΟΑ (Ένωση Ελαιολάδου Βορείου Αμερικής), για το οποίο πρόσφατα είχαμε γράψει σχετικά, επανερχόμαστε περιγράφοντας με τη βοήθεια της χημικού κυρίας Μαρίας Σπαντιδάκη (Εργαστήρια “Χημικοτεχνική”) τα σημεία που αυτό διαφέρει από το αντίστοιχο του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2568/1991.
Οι διαφορές μεταξύ του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2568/1991 και του προτεινόμενου προτύπου, σχετικά με τα όρια των χαρακτηριστικών ποιότητας και καθαρότητας των διαφόρων κατηγοριών ελαιολάδου και πυρηνελαίου:
– Η πιο σημαντική διαφορά αφορά στο όριο της οξύτητας του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου, που προτείνεται να μειωθεί από 0,8° σε 0,5°
– Όσον αφορά τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου δεν υπάρχει διαφορά. Όσον αφορά τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του παρθένου ελαιολάδου ο κανονισμός 2568/91 απαιτεί η διάμεση τιμή των ελάττωμά-των να είναι ≤3,5 ενώ το πρότυπο προτείνει ≤2,5. Αντίστοιχα στο μειονεκτικό ελαιόλαδο (λαμπάντε) ο κανονισμός 2568/91 απαιτεί διάμεση τιμή των ελάττωμά-των >3,5 ενώ το πρότυπο προτείνει >2,5.
– Όσον αφορά τη σύσταση σε λιπαρά οξέα διαφορά παρατηρείται στην κατηγορία του ακατέργαστου πυρηνελαίου, όπου ο κανονισμός 2568/91 απαιτεί για τα ολικά ισομερή του trans-ελαϊκού οξέως περιεκτικότητα ≤0,20%, ενώ το πρότυπο προτείνει ≤0,40%. Επίσης στην ίδια κατηγορία (ακατέργαστο πυρηνέλαιο), ο κανονισμός 2568/91 απαιτεί το άθροισμα των ολικών ισομερών του trans-λινελαϊκού και trans-λινολενικού οξέως να είναι ≤0,10%, ενώ το πρότυπο προτείνει ≤0,35%. Εκτός των παραπάνω, στα υπόλοιπα λιπαρά οξέα καθώς και στις υπόλοιπες κατηγορίες ελαιολάδου και πυρηνελαίου δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των ορίων του κανονισμού 2568/91 και του προτεινόμενου προτύπου.
– Όσον αφορά τη σύνθεση και τη περιεκτικότητα σε στερόλες και τριτερπενικές διαλκοόλες διαφορά παρατηρείται στην κατηγορία του ακατέργαστου πυρηνελαίου και του μειονεκτικού ελαιολάδου (λαμπάντε), όπου το πρότυπο προτείνει η % σύσταση σε στιγμαστερόλη να είναι μικρότερη από την καμπεστερόλη, κάτι το οποίο δεν απαιτεί ο κανονισμός 2568/91. Στις υπόλοιπες κατηγορίες ελαιολάδου και πυρηνελαίου όσον αφορά τη σύνθεση και τη περιεκτικότητα σε στερόλες και τριτερπενικές διαλκοόλες δεν υπάρχει άλλη διαφορά μεταξύ των ορίων του κανονισμού 2568/91 και του προτεινόμενου προτύπου.
Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των ορίων του κανονισμού 2568/91 και του προτεινόμενου προτύπου όσον αφορά:
- την περιεκτικότητα σε κηρούς
- τα όρια της απόλυτης τιμής της διαφοράς μεταξύ πραγματικής και θεωρητικής περιεκτικότητας σε τριακυλογλυκερόλες με ECN 42, .
- την περιεκτικότητα σε στιγμασταδιένια
- την εκατοστιαία αναλογία 2-μονοπαλμιτίνης
- τον αριθμό υπεροξειδίων
- τους ειδικούς συντελεστές απόσβεσης Κ270, Κ232 καθώς και ΔΚ
- την περιεκτικότητα σε αιθυλεστέρες λιπαρών οξέων
- την περιεκτικότητα σε υγρασία και πτητικά, σε αδιάλυτες ξένες ύλες, σε αλογονούχους πτητικούς διαλύτες, σε βαρέα μέταλλα (εκτός του μολύβδου) καθώς επίσης και για το σημείο ανάφλεξης του ακατέργαστου πυρηνελαίου δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα όρια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τιμές όμως που προτείνει το πρότυπο είναι σύμφωνες με τα όρια που έχει καθορίσει το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου στο πρότυπο COI/T.15/NC No3/Rev.14.
- Όσον αφορά το μόλυβδο το προτεινόμενο από το πρότυπο όριο είναι σύμφωνο με το όριο που θέτει ο κανονισμός 1881/2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προηγουμένως είχαμε απευθυνθεί ζητώντας την άποψη εκπροσώπων του ελαιοκομικού τομέα, ελαιοτριβείς/ ελαιουργούς/ τυποποιητές. Οι αρχικές 12 απαντήσεις τους αποτέλεσαν αντιπροσωπευτικό δείγμα για την εξαγωγή των ακόλουθων συμπερασμάτων:
– Η συντριπτική πλειοψηφία δεν είχε γνώση της ύπαρξης της ΝΑΟΟΑ, γεγονός που αναδεικνύει την ελλιπή πληροφόρηση που επικρατεί στον χώρο.
– Αφού έγιναν οι σχετικές διευκρινήσεις περί της ΝΑΟΟΑ, του προτύπου ποιότητας και της προτεινόμενης αυστηροποίησης του ορίου για το έξτρα παρθένο, προέκυψε ότι οι περισσότεροι τάσσονται κατά αυτού.
– Όπως υποστήριξαν, τυχόν νέο όριο 0,5° οξύτητας για την κατηγορία του έξτρα παρθένου θα έχει ως επακόλουθο το άνοιγμα της ψαλίδας της ανισότητας για τα ελαιόλαδα που θα βγαίνουν εκτός, και τελικά την υποβίβασή τους όχι μόνο σε κατηγορία, αλλά και σε επίπεδο τιμών. Υπάρχει δε ο φόβος ότι δεν θα είναι εφικτή η προώθηση και η διακίνησή τους στην αγορά ως κοινά παρθένα, άρα θα καταλήξουν «έρμαια» των μεγάλων βιομηχάνων. Από την πλευρά των παραγωγών, η μείωση του ορίου θεωρείται ότι θα επιφέρει και αύξηση του ρίσκου, καθώς μία κακή χρονιά λόγω καιρικών συνθηκών, δακοπροσβολής κ.λπ. θα μπορούσε να αποβεί μοιραία, οδηγώντας τους στην ολοκληρωτική καταστροφή.
– Αρκετοί ερωτηθέντες αμφισβητούν την οξύτητα ως το κριτήριο καθοριστικής σημασίας σε ένα πρότυπο ποιότητας, καθώς, όπως τονίστηκε, υπάρχουν ελαιόλαδα που ενώ πληρούν το συγκεκριμένο κριτήριο μπορεί να υπολείπονται είτε σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, είτε σε θρεπτική αξία, είτε διότι αποτελούν προϊόντα ανάμιξης προερχόμενα από διαφορετικές χώρες. Έτσι, είναι δυνατό ένα λάδι με υψηλότερη οξύτητα να είναι ανώτερο ποιοτικά. Πιστεύεται λοιπόν, ότι πρέπει να ληφθεί υπ όψη μια πιο συνολική εικόνα και να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση και σε άλλα χαρακτηριστικά, π.χ περιεκτικότητα σε υπολείμματα σε φυτοφάρμακα, άλλες χημικές προσμίξεις, καθορισμός προέλευσης του προϊόντος, περιεκτικότητα σε φαινόλες.
– Αν και μειοψηφική, υπήρξε ωστόσο και η άποψη που συμφωνεί με τις αυστηρότερες προδιαγραφές, θεωρώντας πως είναι εφικτό να παραχθεί προϊόν χαμηλής οξύτητας στην Ελλάδα. Πιστεύεται δε, πως έτσι θα γίνει πιο ανταγωνιστική έναντι άλλων χωρών.
- Σύμφωνα με την πλειονότητα των ελαιοτριβέων/ τυποποιητών με τους οποίους επικοινωνήσαμε, προτιμότερη θα ήταν η δημιουργία μιας ξεχωριστής ποιοτικής κατηγορίας, αυτής του «extrissimo», ή «super extra» ή «premium». Αυτή θα αποτελούσε επιβράβευση των πράγματι πολύ καλών ελαιολάδων, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την υποβάθμιση μεγάλου ποσοστού των ελληνικών έξτρα παρθένων.
Ο διάλογος συνεχίζεται στο Olivenews.gr και στο νέο τεύχος του Ελιά & Ελαιόλαδο.